Docent: Dr Rico Sneller
Terwijl de twintigste-eeuwse filosofie driftig haar christelijke veren afschudde, wendde Levinas zich
opnieuw tot de Joodse Talmoed. Vanuit de Alliance Israélite Universelle verzorgde hij vanaf de jaren
50 en 60 Talmoedlezingen ten behoeve van Joodse intellectuelen. Met die Talmoedlezingen zette hij
een langlopende Joodse traditie voort van schriftinterpretatie. Opmerkelijk is, dat Levinas als modern
filosoof een beroep op apert religieuze bronnen niet schuwde. Integendeel, hij beschouwde de
Talmoedische traditie als de filosofische kant van het Jodendom. Filosofisch, omdat het hierin ging
om commentaar, discussie, rechtvaardiging en zelfs kritiek op ogenschijnlijk eenduidige
Bijbelteksten. Toegegeven, Levinas hield in zijn publicaties een tamelijk strikte scheiding aan tussen
‘filosofisch’ en ‘Joods’ werk. Hetzelfde geldt overigens ook voor zijn academische onderricht. Het is
als wilde hij eventueel rijzende verwarring over de aard en status van zijn denken niet nodeloos
vergroten.
Levinas’ belangstelling voor de Talmoed dateert van vlak na de oorlog. De jonge Joodse filosoof kreeg
toen in Parijs Talmoedonderwijs van de mysterieuze leraar André Chouchani: een man die de
Talmoed uit nagenoeg zijn hoofd kende en generaties naoorlogse Joden bepaalde bij de eeuwenoude
en vruchtbare Joodse traditie van wetsinterpretatie die in de oude Talmoed was neergelegd. Later
zou Levinas Chouchani rekenen onder de grootste intellectuelen die hij ooit in zijn leven had
ontmoet. Overigens kon Chouchani ook André Neher en Eli Wiezel tot zijn toehoorders rekenen.
In twee midweken (16-17 mei en 22-24 mei 2023) zullen we ingaan op enkele van Levinas’
Talmoedlezingen: die welke zijn gebundeld in de Du sacré au saint. Cinque nouvelles lectures
talmudiques (Paris, Minuit, 1977v) of Engelse vertaling Nine Talmudic Readings, trans. Annette
Aronowicz, Indiana University Press 1990) en in L’au-delà du verset. Lectures et discours talmudiques
(Paris, Minuit, 1982) of de Engelse vertaling Beyond the Verse. Talmudic Readings and Lectures, trans.
Gary D. Mole, Bloomsbury Publishing 2007. We zullen proberen vat te krijgen op de manier waarop
Levinas klassieke Talmoeddiscussies nieuw leven inblaast in een naoorlogs Europa. Daarbij zullen we
ook kijken naar de directe Joodse achtergronden van de door Levinas besproken teksten.
Programma 16-17 mei:
- Du sacré au saint:
- Désacralisation et désensorcellement/ Desacralisation and Disenchantment
- Et Dieu créa la femme / And God Created Woman
- Les dommages causés par le feu / Damages Due to Fire
Programma 22-24 mei:
- L’au-delà du verset:
- Modèle de l’Occident /Model of the West
- Les villes-refuges / Cities of Refuge
- Qui joue le dernier? / Who Plays Last?
- Le pacte / The Pact
- Du langage religieux et de la crainte de Dieu / On Religious Language and the Fear of
God
Het is raadzaam de genoemde boeken van Levinas tijdig aan te schaffen, desnoods in een (Engelse of
Nederlandse) vertaling.
Rico Sneller (1967) is filosoof en theoloog met een speciale belangstelling voor Joodse denkers en
tradities. Hij doceerde lange tijd Moderne filosofie aan de universiteit Leiden. Momenteel is hij onder
meer betrokken bij het Jungiaans Instituut te Nijmegen, de Vrije Academie, het Centrum voor
Filosofie enz. Hij is gastdocent aan de Alfarabi universiteit in Almaty (Kazachstan). In 1998
promoveerde hij cum laude op een dissertatie over Jacques Derrida en de negatieve theologie.
Recent verscheen van zijn hand Perspectives on Synchronicity, Inspiration, and the Soul (Cambridge
Scholars 2021).
Data: 16-17 mei en 22-24 mei 2023.
Locatie: Hotel de Witte Berken in Epe www.dewitteberken.nl
Kosten: Tussen de €600,- – € 800,- afhankelijk van het aantal deelnemers.
Aanschaffen:
- ofwel Quatre lectures talmudiques (Paris, Minuit, 1968) + Du sacré au saint. Cinque nouvelles
lectures talmudiques (Paris, Minuit, 1996), - ofwel Nine Talmudic Readings, vert. Annette Aronowicz, (Bloomington, Indiana University
Press, 2019).
Opgave en informatie: Rico Sneller (h.w.sneller@gmail.com)